Sinds een jaar werk ik als herintredende verpleegkundige in een psychiatrische kliniek voor ouderen. Toegegeven ik had enige reserves, maar het afgelopen jaar staat bol van ontmoetingen met de nodige impact. De ouder wordende mens die hier wordt opgenomen lijdt niet aan dementie, maar depressies of terugkerende psychiatrische aandoeningen.
Ik laat de diagnoses even voor wat ze zijn. Ik ga het ook niet hebben over pillen en andere vormen van behandelingen. Centraal in het werk staat de ontmoeting, het contact, het gesprek. Het merendeel van de mensen die wordt opgenomen lijdt aan eenzaamheid en verlies.
Verlies van dierbaren om je heen, verlies van je levenspartner. Maar ook het verlies van jezelf naarmate je ouder wordt. Het is moeilijk te accepteren. In de gesprekken met de patienten voel ik soms de zwaarte van de periode die zij doormaken. Er is eenvoudigweg geen licht meer aan het eind van de tunnel. We zijn allemaal sociale wezens. Zo kunnen we optimaal functioneren, maar wat gebeurt er als dat wegvalt? Als je van de een op de andere dag er alleen voor staat? De dagelijkse routines er niet meer zijn?
Er zijn ouderen zoals mw. L. weduwe, 92 jaar. Mw. L. heeft lieve dochters en een handvol kleinkinderen die haar nog regelmatig bezoeken. Maar mw. L. wil niet meer. Mw. heeft dagelijks ondersteuning nodig, is depressief en ziet geen toekomst voor haar meer weggelegd. In haar werkzame leven was mw verpleegkundige, dus zij weet alles over de zorg. Ik was haar breekbare lichaam en haar dunne grijze haar. Onder de douche voeren we gesprekken over het voltooid leven. Mw is dankbaar voor wat het leven haar heeft geboden. Ze mist haar man. Ze heeft geen toekomst. In het laatste weekend van haar leven komen alle kinderen en kleinkinderen langs. Mw heeft de hele dag een prachtige glimlach op haar broze gelaat. Tevreden gaat zij slapen en is opgelucht over de naderende euthanasie. Haar wens om te sterven is bekrachtigd.
Op haar laatste dag op aarde heb ik nachtdienst en bezoek ik haar in de vroege ochtend. Zij ligt al aangekleed op bed. Wat moet je zeggen als je weet dat iemand later die middag thuis gaat sterven? Mw. L. pakt mijn hand en bedankt mij voor al die goede zorgen en fijne gesprekken. Ik heb het hier echt goed gehad, dank je wel. Ze pakt nog steviger mijn hand vast. Ik wens je een lang en gelukkig leven, ga zo door, fluisterde mw. L. tegen mij. Ik wens jou een goede reis, ben je niet bang? Natuurlijk niet en weer brak die glimlach door. Ik nam afscheid van mw. L. en liep naar de lift en terwijl de deuren sluiten liet ik heel even mijn tranen de vrije loop. Wat een bijzondere ontmoeting met deze sterke vrouw.
Michael Struis
